'ugh', steek er nog een op hij ging dood aan longkanker. ik heb hem goed gekend. hij was mijn vader. zou ik nu een flinke som geld kunnen verdienen? welk merk rookte hij ook al weer? een advocaat in de arm nemen en naar de rechtbank. dank je wel, pap, straks ben ik rijk. moet je nu amerikaan zijn om zoiets te bedenken? ik kan me nog herinneren dat ik, nu al weer een tijdje geleden, het eerste krantenartikel las, waarin verteld werd dat een amerikaan een rechtzaak tegen een sigarettenfabriek gewonnen had. de sigarettenfabriek werd aangeklaagd omdat deze zogenaamd aansprakelijk was voor de opgelopen ongeneeslijke ziekte van de aanklager. de gevolgen die roken kan hebben, waren, toen de man zijn eerste sigaret op stak, nog niet bekend. de sigarettenfabrikant had dit echter wel moeten weten en het bekend moeten maken. gefeliciteerd, meneer, dacht ik nog. ga je van het geld dat je opstrijkt nu je begrafenis financieren? zou iemand die een door een te hoog cholesterolgehalte een hartaanval krijgt nu de boter- patat- en andere vette producten producerende fabrikanten mogen aanklagen voor de door hem geleden schade? en de automobilist die onder invloed van alcohol een ongeluk veroorzaakt de bierproducent? waar trekken we de grens? een krantenartikel dat over een nederlands geval verhaalde van een aanklacht tegen een sigarettenfabrikant, deed me alleen maar medelijdend lachen. wie lukt het om gezondheid in geld uit te drukken? mij in ieder geval niet. dat nederland veramerikaniseert, wist ik al, de als paddestoelen uit de grond schietende fastfoodketens getuigen daarvan net als de populariteit van shows als die van jerry springer, maar dat we nu net zulke hopeloze rechtzaken gaan beginnen tegen sigarettenfabrikanten...sorry mac donalds', maar mag jij dan ook aangeklaagd worden door mensen die te dik zijn geworden van jouw hamburgers en nu hoge bedragen uitgeven aan afslankpillen en gezondheidscentra? amerika, here we come! dat de schadelijke gevolgen van roken enkele tientallen jaren nog niet bekend waren, wordt door de aanklagers als argument in de hand genomen. waren de sigarettenfabrikanten hier dan wel van op de hoogte, vraag ik mij af? hebben zij de rokers bewust voorgelogen? ik kan het mij haast niet voorstellen. onderzoek naar de schadelijke gevolgen van roken is pas veel later op gang gekomen. natuurlijk hebben de tabaksfabrikanten deze onderzoeken niet toegejuicht, maar ze tegenhouden konden ze toch niet. het is al geruime tijd bij wet verplicht op elk pakje sigaretten, shag, of sigaren, te vermelden dat het roken van die producten schadelijke gevolgen voor de gezondheid kan, het hoeft niet, hebben. nu is er zelfs sprake van een totaal verbod van reclame voor tabaksproducten. een verminderde verkoop van deze producten is echter nauwelijks waar te nemen. roken werd vroeger als mannelijk ervaren. voor een vader in het begin van deze eeuw gold het roken van een sigaret of een lichte sigaar samen met zijn nog puberende zoon als teken van een goede verstandhouding tussen hem en zijn zoon. bovendien werd daarmee het volwassen worden van de zoon aangegeven. bovendien: waren de indianen op de hoogte van het gezondheidsrisico dat zij liepen door het roken van de vredespijp? de in sommige stripverhalen afgebeelde indianenkreten als 'ugh' duidden misschien wel op een aandoening van de longen, maar zekerheid hierover heeft bij de indiaanse medicijnmannen waarschijnlijk nooit bestaan. het blijft fascinerend om te zien hoe de mens steeds weer een excuus lijkt te willen vinden voor zijn eigen zwaktes. naast de sigarettenbranche die al jaren floreert, is nu ook de producent van 'stoppen met roken' artikelen redelijk binnen aan het lopen. ieder jaar rond de jaarwisseling neemt de verkoop van nicotinepleisters, nicotinekauwgom en andere sigaret vervangende artikelen toe. met de jaarwisseling naar tweeduizend zal het zeker raak zijn, want was is er mooier dan het nieuwe millennium in te gaan zonder sigaret in je hand? het blijft een kwestie van proberen. stoppen, weer beginnen, stoppen, weer beginnen, ziek worden, nooit meer stoppen...nooit meer roken... we moeten leren onszelf verantwoordelijk te achten voor onze eigen fouten. neem je meer dan een glaasje op een verjaardag, laat je dan rijden. eet je te ongezond, verander dat eens. rook je te veel, denk eens aan stoppen voor het te laat is en je een rechtzaak moet beginnen, die misschien het geld oplevert dat je nabestaanden zo goed voor je begrafenis kunnen gebruiken.