roken ik heb het zo vaak gehoord, onder andere van vrienden van mijn vader. toen ze een jaar of zestien waren kregen ze het standaard verjaardagscadeau, een pakje shag. in die tijd was dat heel normaal. iedereen rookte. ik bedoel hiermee de mannen. vader rookte en opa rookte en ook zo goed als alle ooms en kennissen van je ouders rookten. zelfs als je ouders niet rookten, was het de gewoonte om voor gasten sigaretten in huis te hebben. die hoorde je dan aan te bieden. dat was beleefd. ik kan me verhalen herinneren van mijn opa, dat het vreemd werd gevonden dat hij niet rookte. van rookverboden hadden ze in die tijd nog nooit gehoord. als je al vanaf je zestiende rookt, is het erg moeilijk van deze gewoonte af te komen. ten eerste ben je verslaaft aan de nicotine en ten tweede ben je eraan gewent om altijd iets in je handen te hebben. dan komt de dag dat je je niet zo goed voelt. je gaat naar de dokter en hij stuurt je door naar het ziekenhuis. je krijgt te horen dat de uitslag longkanker is. waarschijnlijk is het gekomen door het vele roken. je wereld stort in elkaar, je staat machteloos. en dan is het heel menselijk om te proberen een schuldige te vinden. het is tegenwoordig mogelijk mensen of instellingen aan te klagen als je vindt dat zij jouw iets aangedaan hebben. in amerika gebeurt dit met de regelmaat van de klok. er zijn dus mensen die de sigarettenfabrikanten aanklagen. ze vinden dat de fabrikanten er schuldig aan zijn dat ze vroegtijdig overlijden aan longkanker. ze vinden dat de fabrikanten schuldig zijn, omdat die nooit hebben verteld dat roken schadelijk voor het lichaam kan zijn. maar is dit wel helemaal eerlijk? ik zei al dat roken veertig of vijftig jaar geleden heel normaal was. iedereen deed het. het hoorde bij de cultuur. niemand wist dat het schadelijk was. ook de fabrikanten niet. zij gingen enkel en alleen in op de vraag van de consument. en vraag was er. er was een hel losgebarsten als de fabrikanten op dat moment hadden gezegd dat ze de productie zouden stopzetten. ten tweede is het zo dat er al jaren anti-rook reclames te zien en te horen zijn op radio, televisie, in de krant en op aanplakborden. al vanaf de jaren '70, toen het maatschappelijk engagement zich begon te profileren, zijn er mensen geweest die actie voerden tegen roken. toen al was men op de hoogte van de schade die roken aan kan richten en dat werd de consument ook duidelijk gemaakt. als je toen zo slim was geweest om te stoppen met roken, was het stoppen makkelijker gegaan. je verslaving had immers minder lang geduurd. ook had je toen al erger kunnen voorkomen. hoe langer je door blijft roken, hoe groter de kans op kanker of hart en vaat ziekten. ook de dokter zal al eerder gezegd hebben dat het beter was te stoppen met roken. gezondheidsklachten komen niet uit de lucht vallen. het is je eigen keus geweest om door te blijven roken. dan is het niet eerlijk iemand anders voor je eigen keus te laten opdraaien. hiermee samen hangt het volgende. als je de fabrikanten had willen aanklagen, had je dat al veel eerder moeten doen. je rookte al jaren en het was al jaren bekend dat roken schadelijk is. je wist wat het met je lichaam kon doen. het is hypocriet om de fabrikanten pas aan te klagen als je ook daadwerkelijk ziek wordt. waarschijnlijk had je de fabrikant nooit aangeklaagd als je niet ziek was geworden. vervolgens haal ik een praktisch argument aan. het is onhaalbaar voor de sigarettenfabrikanten om alle zieke rokers een schadevergoeding uit te keren. dan zouden ze binnen de kortste keren failliet zijn. en dan hadden ze nog niet iedereen betaald. het is een onhaalbare kaart voor de fabrikanten zelf. tenslotte vraag ik me af wat je ermee bereikt. je bent ziek geworden en je wilt iemand de schuld geven. daarvoor neem je de sigarettenfabrikant. misschien lukt het om een paar duizend gulden uitbetaald te krijgen. en dan. uiteindelijk zul je toch overlijden aan de ziekte. het maakt niet uit of je het geld wel of niet krijgt. naast bovenstaande argumenten kan ik ook nog wat kinderachtige argumenten aanhalen om te laten zien dat deze strijd nergens toe leidt. veel mensen wisselen af en toe van merk sigaretten. op deze manier is nooit te achterhalen van welk merk sigaretten je ziek bent geworden. ook kun je je afvragen of je wel longkanker hebt gekregen van sigaretten. de oorzaak kan ook liggen aan die keer dat je langs dat afgebroken gebouw bent gelopen en dat toen net dat asbestdeeltje in je long is terechtgekomen. natuurlijk is het jammer dat vijftig jaar geleden nog niet algemeen bekend was dat roken schadelijk voor de gezondheid is. daardoor zijn veel onschuldige mensen verslaafd geraakt aan nicotine, waarna het uiterst moeilijk was om er weer af te komen. toch heb je er niets aan de sigarettenfabrikanten aan te klagen. ten eerste is het niet te achterhalen wie nu eigenlijk schuldig is aan jouw ziekte. en ten tweede heeft het geen zin. de ziekte is een feit en daar is niets aan te doen.