big brother is watched "huilt karin nu omdat ze eenzaam is, net nu anouk en cyrille er bij zijn gekomen? kijk morgen weer naar big brother." dit zei een van de big brothers aan het eind van het programma, de laatste keer dat ik het zag. je kunt er niet meer omheen: iedereen die minder dan twee keer per week kijkt is vervreemd van de (nederlandse) maatschappij. het is dan ook aangetoond: van lage tot hoge sociale klasse, van laag tot hoog inkomen, van dom tot intelligent, vrouwen en mannen, jongeren en ouderen; ze kijken allemaal. de grote massa, gesteund door professionele psychologen, sprak er schande van toen ze hoorden dat er een dergelijk programma zou worden geproduceerd. een groot deel van diezelfde massa kijkt nu blij mee. waarom is het leuk om er naar te kijken? het idee van big brother: zet een groep mensen in een huis, afgesloten van de buitenwereld, met in elk vertrek camera's zodat de privacy tot nul wordt gereduceerd. omdat dit wellicht te saai zou worden, een grote portie pressie erbij: een weekopdracht, die bepaald hoe groot hun huishoudgeld is; een groot bedrag voor wie het langst in het huis blijft; het maandelijks wegstemmen van een huisgenoot; en tenslotte af en toe een onverwachte bemoeienis van big brother, zoals toch nieuwe mensen in het huis zetten. dit moet wel tot spanningen leiden. live en spannend: reality tv, dat vinden mensen leuk. maar waarom kijken mensen naar iets waar ze eigenlijk, moreel gezien, tegen zijn? is er moreel gezien wel iets op tegen? het noorse voorbeeld wordt aangehaald: in noorwegen werden mensen ook in een huis gezet voor een dergelijk programma (hoewel de extra pressie van geld hier niet eens gold). resultaat: een van de bewoners pleegde zelfmoord. tegenstanders van de anti-big-brotherianen wijzen dan op het feit dat de bewoners de deelname zelf hebben gekozen, en dat ze bovendien altijd het huis mogen verlaten. en de gerespecteerde psychologen wijzen dan weer op de grote sociale en competitiedruk. de bewoners hebben geen privacy, gaan een rol spelen, houden dit niet lang vol maar houden vol wegens de hiervoor genoemde druk, en storten vervolgens in. dit alles is in het kort de discussie die gaande was, voor het programma op tv was. ik denk dat veel mensen toch kijken, juist door deze discussie. je vraagt je af of de psychologen gelijk hebben, of er echt spanningen zullen ontstaan, of er echt iemand psychisch instort. en omdat de mens nieuwsgierig van aard is, gaan we toch allemaal kijken. en wat is de praktijk? de eerste afleveringen. de kijker is gespannen, en zit met de deur op slot in haar / zijn eentje stiekem te kijken (want natuurlijk was hij / zij ook principieel tegenstander van het programma - stel je voor dat iemand er achter komt dat je kijkt!). teleurgesteld zien de kijkers dat het saai is, heel saai. en dus kijken ze elke dag weer naar het nos achtuurjournaal, en zeggen ze tegen iedere voorbijganger: "wie kijkt er nou naar big brother, er is niks aan en nog immoreel ook." drie weken later: geruchten doen de ronde dat er spanningen zijn in het big-brotherhuis. waar de geruchten vandaan komen - blijkbaar zijn er toch nog mensen die hebben gekeken. we gaan toch weer kijken: de nieuwsgierigheid wint het weer van het moreel besef. en er z¡jn spanningen. bewoners moeten huilen en zien er gespannen uit. en de sociale structuur wordt duidelijk: ruud de vader-teddybeer, willem de ingetogen maar aardige kok, enz. (de namen schieten me even niet te binnen - ik heb het dan ook alweer een halve week niet gezien). en dat was dan eindelijk de zware bevalling: big brother is geboren. het mag opeens - nee, het moet zelfs. we hoeven het niet meer elke dag te zien, want we kunnen het laatste nieuws van het huis al op straat horen. "mona is weg, eindelijk!" "er mag toch iemand het huis in, stom he?" "wat is die ruud een lul! hij heeft het alleen over seks." "nee, hij zei: 'de hand aan mezelf slaan'" "ik vind die ruud juist goed, anders was de groep allang uit elkaar gevallen." en ook de resultaten van de spanningen worden duidelijk: mensen gaan weg uit het huis, er ontstaan ruzies en de bewoners zeggen eindelijk wat ze echt van elkaar vinden. big brother is spannend, we laten ons moreel besef varen. big brother is een rage, niemand kijkt nog naar het achtuurjournaal en men dreigt alleen nog maar de actualiteiten van het huis te volgen - niet alleen de bewoners zitten gevangen in het huis, maar wij ook. het wordt naar voor het nieuws verplaatst voor degenen die het journaal ook willen zien (nieuws - het weer - big brother). en voor de verslaafden is er internet. op internet ontstaat er een grote samenballing van ondergrondse anti-big-brotherianen, die beelden van veronica stelen, en bewijzen dat het doorgestoken kaart is: nieuwe bewoners blijken modellen te zijn, het wegstemmen gaat niet eerlijk, de tv-kijkers zien alles gekleurd. naast de rage is er nu ook het schandaal. maar dit versterkt de populariteit alleen. is er een psycholoog die mij kan vertellen wat voor verschijnsel dit is? massahysterie? gewoon een rage of misschien een typisch voorbeeld van de huidige maatschappij: mensen die alleen achter de tv zitten en zelf niet het huis uitkomen voor sociale contacten? mensen die moreel afgestompt worden? wie is er nou eigenlijk afgesloten van de buitenwereld door vier muren, en wie is er nou eigenlijk een lul, vader ruud met zijn kinderen of wij?